Veertien jaar was ze toen ze in al haar onschuld compleet verliefd werd op hem. Hij was een paar jaar ouder dan zij, welbespraakt, intelligent en goodlooking. Hij vond haar ook lief, maar dan moest ze wel voor hem doen wat hij wilde.

Hij liet haar dan ook weten: ‘beter een hoer dan een slet.” Je kon maar beter betaald krijgen voor de seks, hield hij haar voor. En hoewel ze doods- en doodsbang was voor wat haar te gebeuren stond, leverde hij haar met een vriend af bij een hotel in Zuid-Oost Nederland. Ze was daar moederziel alleen.

Ze moest tegen haar wil seks hebben met een man die minstens twintig jaar ouder was en die ze alleen de dag ervoor op een foto te zien had gekregen. Ze kreeg een telefoon mee waarmee ze alleen kon worden gebeld. Zelf kon ze er niet mee bellen. Toen ze huilde, vroeg de klant haar of ze dit wel zelf wilde en of ze wel genoeg betaald kreeg. Toen ze ontkennend antwoordde, betaalde hij haar honderd euro extra en had vervolgens tegen haar wil seks met haar. De man zou later zelfmoord plegen.

Mijn naam is Chris Sent en ik ben o.a. slachtofferadvocaat in Amsterdam. In die hoedanigheid stond ik de ouders van dit minderjarige meisje bij als hun raadsvrouw in het strafproces.

Deze column gaat echter niet over de strafzaak. Ik wil vooral aandacht vragen voor de wijze waarop de samenleving omgaat met slachtoffers, in het onderwijs maar ook in het systeem dat ‘jeugdzorg’ heet. Een systeem dat echter lang niet (altijd) in staat blijkt om minderjarigen anders dan met een liefdeloos en repressief regime te beschermen en als middel in mijn ogen vaak erger is dan de kwaal. Alle feiten zoals ik ze in deze column heb vermeld zijn geverifieerd, in die zin dat deze na klachten van de moeder zijn bevestigd door de leiding van de betreffende instelling.

Laat ik verdergaan met mijn verhaal over dit onfortuinlijke meisje dat in een hotel met een oudere man seks moest hebben tegen betaling. Haar moeder had al vrij snel door dat er wat aan de hand was. Zoals zij bijna net zo snel in de gaten had dat er een loverboy in het spel moest zijn. Het was op aandringen van de moeder, dat vervolgens een spoedmachtiging tot plaatsing in een instelling voor gesloten jeugdzorg werd gedaan bij de kinderrechter.

Als een leeuwin vocht zij om haar dochter losgeweekt te krijgen van deze loverboy. De spoedmachtiging werd door de kinderrechter verleend en nog diezelfde middag werd het meisje opgenomen. Twee weken later volgde de definitieve machtiging. In die beschikking werd opgenomen dat de plaatsing elk gewenst moment – wanneer dat niet langer nodig zou zijn – weer ongedaan gemaakt kon worden.

De avond nadat het meisje was opgenomen, verwachtte haar moeder een telefoontje van de groepsleiding over hoe het gegaan was. Het bleef echter stil, zoals het later ook vaker stil bleef terwijl ze als ouder geïnformeerd had moeten worden.

Wat de moeder niet wist was dat haar dochter toen al was gesepareerd. Eenzaam bracht ze de nacht door, zelfs zonder de knuffel waarmee ze sinds haar geboorte onafscheidelijk was. Het meisje mocht haar knuffel niet bij zich houden. Dat moest ze ‘terugverdienen’. Trots refereerde de leiding later nog aan die gedragsinterventie.

De vernederingen en de wij-zullen-jou-weleens-een-lesje-leren-maatregelen, volgden elkaar in rap tempo op, waarbij haar regelmatig duidelijk werd gemaakt dat ze hier nog lang zou blijven. Want ‘tja, die machtigingen hè, die worden toch altijd verlengd.’ Zo mocht ze haar haren niet kammen want er was ‘toch niemand voor wie zij zich mooi hoefde te maken.’

Rijp fruit werd eerst op de grond gegooid voordat ze het op moest eten. En mocht ze straks met verlof willen, dan moest ze er wel voor zorgen tijdig aan de pil te gaan. Als de motivatie op de groep niet naar de zin van de leiding was, werd aan het meisje en haar lotgenoten verteld dat ze toch alleen maar goed waren ‘in jointjes draaien en gulpen openmaken.’

Daar bleef het niet bij. Een van de leiders moest het meisje kennelijk laten weten dat ook zijn moeder in de prostitutie had gewerkt. Toen haar moeder daarover klaagde bij de leiding kreeg ze te horen dat ze dit toch vooral ‘niet persoonlijk’ moest opvatten. Alsof een dergelijke opmerking bij een minderjarige wel gepast is. Er volgden meer ongepaste opmerkingen. Velen zelfs, en bij alles leek de leiding de door haar veronderstelde op seks beluste basishouding van de minderjarigen te hanteren als grondslag voor het in te zetten beleid. Daardoor werd zelfs een bezoek van de broer van het meisje een bijna onoverkomelijk probleem.

Na drie maanden was de maat vol en gaf de moeder aan haar dochter weer mee naar huis te willen nemen. De jeugdzorginstelling wilde hier aanvankelijk niet aan meewerken en ging pas overstag toen de moeder haar klachten en bezwaren nogmaals kenbaar had gemaakt.  

Toen was ze weer thuis, in een liefdevolle omgeving. Maar vrijwel meteen begon de ellende van traumaverwerking en de zorgen om het meisje om haar haar opleiding weer op te laten pakken. Totdat het slachtoffer de loverboy had ontmoet, was er weinig aan de hand geweest op school. Maar elke school waar de tiener zich opnieuw aanmeldde, haakte af zodra men werd geïnformeerd over de achterliggende loverboyproblematiek. De schoolloopbaan van het meisje vertoont inmiddels een gat van enkele jaren.

Dat deed vooral pijn toen de (voorwaardelijke) voorlopige hechtenis van de loverboy werd geschorst ‘omdat híj anders zijn opleiding niet kon afmaken’. Zoals het ook pijn deed dat kosten noch moeite gespaard leken te worden om voor hem wél de juiste behandeling te vinden. Ondertussen zat zijn slachtoffer thuis, in afwachting van het strafproces, een plek voor haar traumabehandeling en een plaats op een school.

Na in totaal bijna drie jaren strafproces, stelden in hoger beroep zowel de kinderpsychiater als de -psycholoog bij hem een zich ontwikkelende persoonlijkheidsstoornis met narcistische – en antisociale trekken vast en adviseerde het gerechtshof om een onvoorwaardelijke PIJ-maatregel (jeugd-tbs) op te leggen. Het advies was na tweeëneenhalf jaar zorgvuldig en breed onderzoek in de strafprocedures tot stand gekomen. Het advies van zowel Jeugdzorg als de Raad voor de Kinderbescherming luidde echter anders. Het hof nam het advies van twee, ter zitting beëdigde en uitgebreid ondervraagde gedragsdeskundigen over en legde een onvoorwaardelijke PIJ-maatregel op.

Voor het meisje rest het trauma, veroorzaakt door de veel oudere man die ze zonder condoom zijn gang had moeten laten gaan. Zeggen tegen anderen dat ze is verkracht mag ze niet want dat is ze niet, zo althans mag mensenhandel in ons land niet worden uitgelegd.

Tenminste drie gemiste schooljaren vormen ondertussen een gapend gat in wat een ononderbroken ontwikkeling had moeten zijn. Daar is niet alleen hij debet aan maar evengoed het schoolsysteem dat haar blijkbaar veroordeelt.

Bijna erger dan al die ellende, is het trauma dat ze heeft overgehouden aan het geweld en de vernederingen tijdens de, in haar geval slechts drie maanden gesloten plaatsing in een jeugdzorginstelling. Zij had ouders, een moeder die aan de bel bleef trekken. De meeste andere meisjes hebben dat niet. Een plek waar deze tiener veilig had moeten zijn en had moeten leren dat de liefde die ze van de loverboy kreeg geen echte liefde is, bleek de wellicht meest liefdeloze plek ooit.

En dat noemen we hier in Nederland ‘jeugdzorg’.

Nawoord: Onlangs (najaar 2021) was de politie naarstig op zoek naar een meisje dat was weggelopen uit dezelfde instelling en ‘misschien in foute handen was’, zo luidde het opsporingsbericht. De tiener werd weer gevonden.

Dat roept bij mij bepaald geen blijdschap, maar vooral veel vragen op. Hoeveel nachten ‘separeer’ zal dat deze jongere hebben opgeleverd, hoeveel meer vernederingen zal ze hebben moeten doorstaan of werd haar misschien het ‘recht om haar knuffel weer bij zich te mogen houden’ ontnomen en dat allemaal voor haar eigen bestwil? Toch wil ik ook een lans breken voor die instellingen die het wel goed doen en vaak hun nek moeten uitsteken om kinderen de zorg te kunnen geven die ze nodig hebben.

(Dit artikel werd eerder gepubliceerd op femkefataal.nl)